Page images
PDF
EPUB

20-120-1--~-

at apud Pudentium repi seqάväv hymnus decimus

qvartus:

Agnes sepulchrum est Romulea in domo.

Quintum genus est Hendecasyllabus Phalacius constans spondeo, dactylo, et tribus trochæis:

~-12-12-120-1-

qualis ille quartus xaиμeväv hymnus: Pastis visceribus ciboque sumpto.

Sextum genus est Hendecasyllabus Sapphicus, qvi ab. solvitur trochæo, spondeo, dactylo et duobus trochæis, et tertiæ cuivis strophæ adnectitur versus adonicus, dactylo et spondeo seu trochæo constans.

[ocr errors]

1

Sic hymnus Prudentii sanμepiva octavus:
Christo servorum regimen tuorum,
Mollibus qui nos moderans hahenis
Leniter frenas, facilique septos

lege coerces.

Septimum genus est Anapæsticus trimeter, constat anapæstis tribus, et syllaba indifferente: duo priores pedes promiscue tamen admittant spondeum, tertius vero ana. pæstum solum:

[ocr errors]

Deus ignee fons animarum.

Prudentii xanμegvav liymnus undecimus.

Octavum genus est Choriambicus trimeter Glyco. nicus, constat sponded, choriambo et pyrrichio seu jambo :

Hymnus περὶ ςεφάνων septimus.

Insignem meritis virum.

Nonum genus est Choriambicus tetrameter Asclepiadeus, constat spondeo, duobus choriambis jambo vel

pyrrichio:

--|-~~-1-~~-1~5

Jnventor rutili dux bone lumlnis. Hymn, Cath. Vtus. His duabus speciebus accinit etiam Prud, in Præfat. anμe choriambicum pentametrum.

[ocr errors][ocr errors]

Per qvinqvennia jam decem,

Ni fallor, fuimus, septimus insuper

Annum cardo rotat, dum fruimur sole volubili. Decimum genus, ut Hymn. eg seĢáv☎v 13tius.

Punica terra tulit, qvo splendeat omne, qvidqvid usqvam est.

Dactylicus Archilochius heptameter acatalectus constans e quatuor primis pedibus spondeis vel dactylis indifferenter ut in versu heroico, deinde tribus trochæis vel spondeo ultime:

[ocr errors]

Huic adnectitur Archilochius ex jambo vel spondeo, jambo et syllaba, deinde e tribus trochæis vel spondeo compositus:

[ocr errors]

2-12-10-1-1-~|=~

ut ille hymnus Prudentii περὶ ςεφάνων

Plus solito coeunt ad gaudia, dic amice qvid sit?
Romam per omnem cursitant, ovantque

eundem Archilochium præponit Prudentius dimetro trochaico in conclusione suorum operum:

[ocr errors][merged small]

Undecimum genus, ut hymnus xapiva nonus, et περι ςεφάνων primus, qui sunt Trochaici Octonarii: paribus locis scanditur hic versus trochæo, spondeo, rarius anapæsto; imparibus trochæo, excepto colo, in qvo spondeum qvoque admittit, ultima syllaba abundans sicuti ubique communis est:

Da puer plectrum, choreis ut canam fidelibus.

Ad hoc genus nonnulli qvoque referunt hymnum Claudiani Mamerti de passione Christi: Pange lingva gloriosi prælium certaminis; juxta vero opinionem Bedæ hujus hymni prior versus dimeter acatalectus est, alter dimeter catalectus, uterque trochaicus:

[merged small][ocr errors]

qvo modo etiam in Breviario Romano, et a Leysero editus distingvitur.

Præter hæc carminum genera, qvæ cum omnia ad Dactylica, Jambica, Trochaica, Choriambica, et Anapastica referri possint; nihil habent, quod offendat; exstant nonnulla alia, in qvibus rythmicæ poesis variis artificiis prodiens destituitur Veterum exemplo, nec probari potest: hujusmodi generis sunt carmina alphabetica, qvæ dupliciter a literis initialibus ordine continuo deducuntur, vel cum in versibus singulis, vel in colis singulis tale literarum initium est; alia in quibus initium prioris, versus distichis singulis est finis posterioris, alia denique, qvæ literis singulis ab initio vel interdum qvoque in fine cujusvis strophæ positis singularem sententiam, nomen, aut his similia. Conferantur verbi causa Damasi Acrostichis de nomine Jesu, et duo hymni Sedulii.

"

1

Hac de re igitur, nec non de stylo minus elegante, quantitate syllabarum neglecta et vocibus peregrinis a multis male audiunt sacri poetæ; exotica vero verba adhibuerunt et Veteres poetæ, cur non etiam recentiores eodem gauderent jure, sancito aucthoritate Horatii *):

Dixeris egregie, notum si callida verbum

Reddiderit junctura novum. Si forte necesse est
Indiciis monstrare recentibus abdita rerum,
Fingere cinctutis non exaudita Cethegis

Continget, dabiturque licentia sumpta pudenter:
Et nova fictaque nuper habebant fidem, si
Græco fonte cadant, parce detorta. Quid autem
Cæcilio, Plautoque dabit Romanus ademtum
Virgilio, Varioque? ego cur acqvirere pauca,
Si possim, invideor? Cum lingva, Catonis et Enni
Sermonem patrium ditaverit, et nova rerum
Nomina protulerit, licuit, semperque licebit
Signatum præsente nota producere nomen.

Et sane pleraque si non cùncta, nova nomina, qvibus nostri utuntur, græco fonte cadunt, et præcipue hæc sunt: abyssus, allophylus, anathema, azymus, brabeum, caumata, charasso, charisma, chrisma, colymbus, energema, eremus, hydrinus, mastigophori, protoplasti, tristega, tumbæ, zabolus.

Quod ad quantitatem syllabarum a poetis sacris neglectam attinet, negari neqvit, leges a profanis sancitas sæpius a nostris violari, potius sine dubio voluntate qvam ignorantia corripitur ab illis contra natųram Litera à in vocibus frustra, Andrea, Damas: h. 1, v. 5, qva, Prud. Cath. 12, 106.

[merged small][ocr errors]

Litera e in secunda Imperativi persona, ut extorque apud Prudent., in compositione, ut in: enor

me, enervo, eneco, emendo; penultima in vocabulo Bethlem, Prud. Cath. 7, 1.

i prima in vocibus fio, spiritus, Sedul. h. 1 v. 110. o penultima in socors, Prud. Cath. 1, 34. Syllaba as in nomine Elias, Paulin. Nolan. Prec. 2 v. 42. es in qvibusdam nominibus, ut in pubes Prud.

Cath. 7, 102; lues, Hamart. v. 250; at hoc loco rectius legitur luis; Herodes apud Sedul. h. 2 v. 29.

Pronomen cui, Dativus monosyllabus, dissyllabus utraque brevi.

[ocr errors]

Producitur contra naturam

Litera a penultima in: utraque, recto casu, et in genere freqvens est, præsertim Prudentio, positio illa, qva brevis, inprimis a et e, in fine producitur propter seqventis vocis geminam Consonantem, verbi causa: reliqva, Prud. Cath, h. 5 v. 152; sordida, h. 9 v. 56; tristia, ibid. v. 78; anima, Cath. Præfat. v. 35, h. 10 v. 5 etc.

Syllaba us in voce domus, Nominativ. Singular., Paulin. Nol. Prec, I, v. 15. prima Pronominis cui, et hoc Prudentii proprium.

И

Porro vocabula qvædam a Græcis in usum latini carminis a poetis christianis sumta mutant quantitatem a vel cum longe vocales corripiuntur, ut in Latinum e breve, ἐκκλησία, ερεμος, ηθική, ψαλτηριον, ecclesia, eremus, ethica, psalterium; vel in i breve, Tapanλntos, paraclitus, even, energima.

[ocr errors]
« PreviousContinue »