CAP. XXIII.

De erroribus nonnullis et figmentis veterum aliquorum scriptorum, de Hibernia agentium: deque aliis scriptorum mediorum temporum,

CAP. XXIV.

De Ostmannis, sive Danis et Norwegis; deque eorum rebus gestis in Hibernia, ab anno Christi DCCXCV, usque ad Anglorum ingressum, sub Henrico secundo, scil. per quatuor fermè centurias

annorum,

Page.

243

246

CAP. XXV.

De re nummaria, sive de nummis Hiberniæ antiquis, cùm ante adventum Anglorum, sub Henrico II., tùm posteà, usque ad Henrici VII. tempora,

CAP. XXVI.

Monasteriologia Hibernica, sive diatriba de Hiberniæ Cœnobiis, in qua origines eorum et aliæ antiquitates aperiuntur,

CAP. XXVII.

De coloniis ex Anglia et Wallia in Hiberniam emissis, tempore Henrici secundi: deque terris iis concessis,

CAP. XXVIII.

267

277

343

De insulis minoribus quæ per mare Hibernicum sparguntur,

⚫ 353

CAP. XXIX.

Diatriba de Basilicis, sive ecclesiis Cathedralibus Hiberniæ; in quâ, origines earum et aliæ antiquitates aperiuntur,

359

CAP. XXX.

De Hibernorum veterum servis, sive mancipiis, deque Villanis, Nativis, sive Betagiis, fundo quem colebant adscriptis, .

395

CAP. XXXI.

De priscis, apud Hibernos, probationum sive purgationum generibus, post gentis conversionem ad fidem Christianam,

397

CAP. XXXII.

De Hibernorum veterum et Ostmannorum in Hibernia funeribus, sepulturis et cryptis subterraneis,

DE

HIBERNIA,

ET

Antiquitatibus ejus,
DISQUISITIONES.

CAP. I.

De variis nominibus quibus Hibernia, veteribus innotuit: Deque Hiberniæ Etymo.

H

EC Insula, variis coloniis, è Britannia, Scythia, Iberia, Germania et Gallia deductis, olim habitata, duobus potissimùm nominibus Veteribus innotuit, Hiberniæ scil, sive Iberniæ, et Scotia. Hibernia (ita vocant Cæsar, Plinius, Solinus, Tacitus, Orosius, alii) Regio totius Europæ ad Occasum remotissima, derivatur vel à voce Hiar, quæ apud Hibernos, Occasum, sive plagam Occidentalem significat, uti conjicit Camdenus, vel ab Iberis, qui hîc olim habitabant: unde fortasse et ipsa Insula, in Antonini Itinerario, Hiberione appellatur, et in Epistola S. Patricii ad Coroticum, bis, Hiberione, semel, Hiberia. Ex alterutro fonte emanare videntur Iërne, Hierna, Juverna, Iris, Bernia, Overnia, et vox Hibernica, Eri: his enim nominibus Hibernia olim etiam vocabatur. Ab Eri, Hibernus Erigena dicitur, et ita olim Johannes Scotus, scriptor antiquus seculi noni, Erigena vulgò appellabatur. Sunt qui ab Ebero Hispano, uno è Milesii filiis, alii, qui ab Herimone Eberi fratre ducant. Sed viri

L

13

sanioris

sanioris judicii has sententias rejecerunt, non minùs quam.
istas aliorum, vel ab Irnalpho duce Hispanico, vel ab aquis,
hyberno tempore, ibi conglacientibus, vel ab Ibero Hispaniæ
fluvio, vel ab Iëra Regina, vel à Jurin, (i.) Judæorum terra,
deducentium. Neque hîc prætermittenda est Samuelis Bo-
charti Cadomensis conjectura, qui Geographiæ sacræ, lib. 1.
cap. 39, Hiberniam Phoenicibus, navigationibus, in oras remo-
tissimas, olim clarissimis, non fuisse ignotam, ex nomine con-
jicit, quod planè, ait, videtur fuisse Phonicium, Hibernia
enim nonnullis Iërna, &c. Nihil aliud est quàm Ibernae,
Ultima habitatio, quia ultra Hiberniam, versus Occasum,
veteres nihil noverant, præter vastum mare. Ita ille ibi. Sed
(ut quod sentio dicam) inter has omnes, quæ de Hiberniæ
nomine invaluerunt, divinationes, mihi arridet opinio Isidori
et aliorum ab Iberia deducentium, tum ob fixas ibi quasdam
Iberorum sedes et colonias, de quibus posteà suis locis, tum
ob nominis affinitatem. Quò etiam spectasse videtur Johannes
Lelandus, in cygnea cantione, cum Hibernos Iberos vocarit,
Fractos undique pænitudo Iberos
Sylvestres domuit, suare Legis

Ferre et perdocuit jugum Britannæ :
Quæ victoria comparanda magnis.

Sed de etymo, hæc est conjectura tantùm: veram nominis rationem reddere quàm difficilimum existimo, nihil igitur pro certo affirmo, quin potiùs rem totam in medio relinquo.

Ab aliis hæc insula Scotia (uti diximus) antiquitùs appellabatur; atq; ita nominata videtur à coloniis quibusdam è Scythia deductis. Ita Radulphus de Diceto, in Imaginibus Historiarum, ad annum MCLXXXV, E Regione ait quadam quæ dicitur Scythia, dicitur Seita, Sciticus, Scoticus, Scotus, Scotia. Ex eo, idem ferè habet Thomas Walsinghamius, in Hypodigmate Neustriæ. Et rectè Reinerus Reinectius, in Historia Juliæ prolegomenis, hodiè Scytharum nomen in Scotis asserit esse reliquum. Scytharum nomen, apud antiquissimos scriptores, valdè generale fuisse docti nôrunt, ac Scythas Europæos, sive Celto-Scythas colonias variis temporibus in Hiberniam misisse, recepta est opinio solertissimorum Antiquitatum

14

Antiquitatum Hibernicarum indagatorum. De tempore adventus Scytharum in Hiberniam, sic Nennius sive Ninius Britannus, qui floruit anno Domini DCCCL, Novissimè (inquit) venerunt Scoti à partibus Hispaniæ ad Hiberniam, &c. Novissimè venit Clan-Hector, et ibi habitavit cum omni gente sua usque hodiè. Nulla tamen certa Historia originis Scotorum reperitur. Si quis scire voluerit, quanto tempore fuit inhabitabilis et deserta Hibernia, sic mihi peritissimi Scotorum nunciaverunt, Scythæ in quarta ætate Mundi obtinuerunt Hiberniam. Is verò sub initium libri, quartam ætatem Mundi computat à Davide usque ad Danielem, sive ad Persicum Imperium. Item Henricus Huntindoniensis Histor. lib. 1, Britones, ait ille, in tertia Mundi ætate, in Britanniam, Scoti in quarta, venerunt in Hiberniam. Propertius Getas Scythiæ populos, (quos non alios fuisse quàm qui posteà Gothi dicti fuerunt, plerique tenent,) hîc sedes fixisse innuit, lib. 4, eleg. 3.

Hibernique Getæ, pictoque Britannia curru.

Et quamvis Hibernia à Plinio lib. 4. cap. 16. et ab Apuleio, lib. de Mundo, inter Britannias numeretur, ac etiam à Ptolemæo, Britannia parva appelletur et à Diodoro Siculo. lib. 6, cap. 9. pars Britanniæ, quasi à Britannis olim occupata, liquidò tamen constare videtur Scythas etiam (ut de aliis hîc taceam) ibi habitâsse, unde inquam, verisimile est Insulam eam, ab iis Scythiam primò nominatam, licèt posteà corrupté Scotia diceretur. Sed, in hâc re, nihil definio. Fingunt nonnulli Scotiam eam nominatam à voce σKÓTOs, quasi obscuritate fuerit involuta, alii à Scota Gaotheli uxore, filia Pharaonis Regis nescio cujus, item linguam Hibernicam, à dicto Gaothelo (aliàs, Gaodelo) compositam fuisse, et Gaolic, vulgò Gelic dictam, quasi ex cæteris linguis desumptam. Sed à viris doctis explosa sunt ista figmenta. Hibernos ipsos cum Scotis, à Britannis, Guydhill appellatos, docet Humfredus Lhuidus Cambro-Britannus, in Fragmento Britannica descriptionis. Isidorus Hispalensis Originum lib. 9. cap. 2. Scotos asserit propria lingua nomen habere à picto corpore, eo quòd aculeis ferreis cum atramento, variarum figurarum stigmata annotentur. Atqui inde Pictos non Scotos

L 2

15

nomen