Page images
PDF
EPUB

catholique, et prouver en outre qu'il n'a jamais exercé de profession
mécanique, qu'il n'a point paru, comme acteur, sur les théâtres, qu'il
est de bonne vie et mœurs, et qu'il a satisfait aux examens du bacca-
lauréat, de la licence et du doctorat (25-27). —
-Les candidats argu-
menteront sur le sujet de leur thèse, contre l'assemblée tout entière,
et contre chaque membre en particulier (28). -Les fils d'agrégés se-
ront dispensés de la thèse; il leur suffira d'avoir obtenu les grades dans
une académie en renom, d'avoir exercé pendant un an à Amiens ou
dans toute autre ville; l'argumentation, pour eux, se bornera à quelques
aphorismes d'Hippocrate, indiqués par le sort (31). — Les marchands
étrangers qui voudront vendre à Amiens des simples ou des prépara-
tions médicinales seront tenus de les faire visiter par le doyen, accom-
pagné par deux agrégés ou par les gardes de la pharmacie (32).

STATUTA COLLEGI MEDICORUM AMBIANENSIUM.

1. Collegii decanus habeatur, non ætatis prærogativa, non collegarum calculis, sed adscriptionis antiquitate. Jus ipsi competat collegium convocandi, præsidendi, proponendi, suffragia colligendi, quodque majori deliberancium numero probatum fuerit renuntiandi; penes eum liber et instrumenta collegii

remaneant.

2. Quolibet anno eligatur oneris decanus, qui, sine dolo res collegii tractet, nec tamen sine collegii decreto quid majoris momenti possit suscipere.

3. Duo doctores singulis annis nominentur, quorum alter pharmacia, alter chirurgia tyrones instruat; qui chirurgis prælegendi curam suceperit, is enchirisim anatomicam publice moliatur, invitato prius collegio, nec alteri collegarum liceat, nisi cum bona ejusdem collegii venia.

4. Omnibus et singulis tam chirurgorum quam pharmacopolorum examinibus magister senior cum duobus aggregatis ex ordine præsit ; et si pharmacopoli interrogare suos canditatos renuerint, aggregati examinent juxta urbis

statuta.

5. Semel quolibet anno magister senior, duobus aggregatis et artis pharmaceutica custodibus stipatus, pharmacopolia inveniat, ibique quod viciatum, quod exsuccum, adulteratum judicaverint rejiciant, nec parcant mixtionibus ex pharmacopolorum mente compositis.

6. Singulis annis quater convocetur collegium diebus lunam sequentibus primam mensium januarii, aprilis, julii et octobris, ibique de arte ad novum

1555.

12

juillet.

splendorem evehenda totis animorum viribus agatur, tum que, si quis aggregacionem postulat, collegio se sistat, nam alio tempore nec aliis collegii indictionibus [se sistere potest], nisi fuerit aggregati filius, cui liberum erit se sistendi collegio pro qualibet re et extra ordinem convocato.

7. Quoties urbem aut regionem depopulabitur morbus epidemicus et gravior, toties indicatur collegium, et ibi de causis, signis atque præsidiis, unoquoque mentem suam clare et dilucide apparante, statuatur præsenti malo remedium, ratione et experientia ducibus.

8. Pestis seminaria atque miasmata deprehensa, necnon domus quæ prima mali labe fuerit infecta collegio differatur, et a collegio deputatis, si malum et urbis commodum ita exigere videatur, magistratui.

9. Convocati collegæ indicta hora præcise conveniant in habitu decenti, sicut viros literatos decet, singulis a decano rogatis sentenciam dicentibus, cæteris placide auscultantibus, aut, si quis inter turbaverit, a decano imperetur silencium.

10. In omnibus deliberationibus decanus aut prodecanus necessario adsint, et major pars deliberantium idem censentium minori prævaleat, ita tamen ut duæ aggregatorum partes affuerint, quodque statutum fuerit id in præsentia eorum ab omnibus obsignetur, mox in collegii librum refferendum, decano, prædecano et oneris decano subscribentibus, penes priorem tamen autographo semper remanente.

11. Ubi de medici aggregatione aut expunctione agetur, collegarum præsentium partes eam sanciant, omnibus vocatis.

12. Præposita, consulta, statuta in collegio silentii religione involvantur nec quis propalet nisi mulctari velit, aureo extemplo solvendo, et, si pluries vulgaverit, a collegii deliberationibus arceri.

13. Sancte et amice et prudenter omnes se gerant in collegio, nec blasphemiis aut rixis concessus honor violetur, utrique crimini mulcta præsens pro collegii arbitratu irrogetur.

14. Simultates et cavillationes etiam extra collegium, tanquam nostræ unitatis continuum dissolventes, summo studio vitentur, ea que, si exorta fuerint, collegium componat.

15. Admissum in artis decus flagitium vindicetur a collegio, et qui objurgationibus primo privatis, mox publicis, et in collegarum faciem non profecerit, excludatur a collegio.

16. Pœna delicto respondeat, nec [adversum] errores excommunicans gladius stringatur; sed tantum in graves [culpas], utpote blasphemias, imprecationes, injurias in collegas atroces, aut injuriam in ordinis universi gloriam, idque tantum post iteratas denuntiationes.

17. Semel motus a collegio non ante possit restitui quam deprecatus veniam exsolverit viginti libras argenteas, et, si quid ejus causa expensum fuerit, repetent; locum tantum in collegio sibi vendicet a die redintegrationis, nisi aliter placuerit collegio.

18. Sint omnibus collegiis, tanquam ethnici et publicani, circula, agyrta, empirici, non adscripti aut exclusi, nec [cum] iis fas sit consilium inire; ab hoc tamen numero excluduntur regis et principum regali prosapia satorum medici, cum quibus societas expetetur in communem ægrorum utilitatem.

19. Juniores, sive publice sive privatim, antiquiores omni cultu excipiant, eos que, si quid apud judices aut ægrotos renuntiandum sit, refferre sinant.

20. Si consilium ineundum est, hora que antiquiori placuerit, accersiti collegæ precise adsint, de proposito morbo censa ex adscriptionis ordine reclusuri; oppinionum dissensio si antecesserit, tertius solvat, nisi junior velit ad antiquioris mentem accedere.

21. Nullus medicinam factitet in urbe, nisi aggregatus fuerit.

22. Quæ inter curandum visu aut auditu medicus notaverit quæ vulgari non deceant silentio tegat, et tanquam [inscita] æstimet juxta Hippocratis jusjurandum.

23. In morbis gravibus et periculosis medicus primo aut secundo ingressu ægros, amicos vel adstantes moneat de cura animæ rerum que familiæ habenda. 24. Qui per triennium cum familia ab urbe abfuerit, aggregatione cædat, nisi cum collegii licencia scripte data secesserit.

25. Qui in collegii librum adscriptionem postularit, non proficiatur religionem aliam a catholica romana, non artem mimicam aut mocanicam tractaverit, non virga censoria aut fama aut morum pravitate notus fuerit; sed si, morum et vitæ integritate commendatus, per quadriennium integrum rei medicæ operam dederit, gradus in illustri accademia, hoc est ea quæ fuerint prescripta a sanctionibus regiis intervalla, adeptus fuerit, imo medicinæ rudimentum in alia urbe per biennium posuerit.

26. Qui talibus conditionibus dotatus fuerit, pro aggregatione obtinenda decanum cæteros que doctores honorifice adeat; mox adeat ad decanum, litteras baccalaureatus, licentiatus et doctoratus, aut saltem licentiatus et baccalaureatus cum studiorum et [graduum] testimoniis, traditurus, qui tempore opportuno collegium convocabit.

27. Indicto collegio, decanus litteras exhibeat, iisque legitimis nec cum fraude subreptis compertis, collegium tempus indicat, intra quod aggregandus testimoniales litteras de religione et morum integritate rite confectas afferat, se que die dicta collegio sistat in habitu decenti, de proposito orationem habiturus.

T. III.

13

28. Tum thesim medicam assertionibus aliquot constantem ex collegii arbitratu proponat, quam omnes et singuli doctores uno et altero argumento impugnabunt, quo pacto morbi ex tempore propositi naturam, diagnesim, pregnosim et terapiam enarret.

29. Qui collegii approbationem moruerit, in medicorum album adscribatur, sin minus repulsam patietur.

30. Aggregatus doctor, prelectis collegii statutis, sacramento se obstringat ad eorum observationem, nec non aliorum quæ pro re nota in collegio condentur, ea obsignet, persoluto prius honorario in res collegii imponendo.

31. Cum ab hippocratico tempore [aggregatorum filii, cum] aliqua gracia soleant excipi, adeo filiis aggregatorum pro aggregatione consequenda sufficient gradus in celebri academia acquisiti, artis medicæ per annum in urbe aut alibi exercitatio, et aphorismi Hippocratis quem fortuna dederit enarratio a singulis aggregatis pro arbitrio lenitiæ et animi causa impugnata.

32. Antequam extranei mercatores exponant in publicum simplicia et composita medicamenta, teneantur de suo instituto movere collegii decanum, ut ipse gratis, duobus aggregatis et artis pharmacia custodibus sive curatis stipatús, medicamenta ab hora decano indicta examinet, referat que apud magistratum, si quid adulteratum aut vitiatum notatum fuerit, subsignet. BRISEL, decanus. DUCROCQ.

Les articles cy-dessus en forme de statutz ont été registrés aux délibérations d'eschevinage de la ville et citté d'Amyens, suivant la résolution en datte du jourd'huy douziesme juillet mil six cens cinquante-cinq. Signé : CARON.

Registrées, ouy ce consentant le procureur général du roy, pour estre exécutez et jouir par les impétrans de l'effect y contenu selon leur forme et

teneur.

A Paris, en parlement, le vingt-neufiesme jour de may mil six cens cinquante-six. Signé: DU TILLet.

Collationné à l'original.

Signé : DU TILLet.

Archiv. Imp., sect. judic., reg. du Parlement de Paris intitulé Ve volume des Ordonnances de Louis XIV, coté 3 x, fol. 443 vo (copie très-défectueuse). — Imprimé sous le titre de : Statuta collegii medicorum Ambianensium. Ambiani, 1656, in-4° de 11 pages.

[ocr errors]

XXXII.

ORDONNANCES DE L'ÉCHEVINAGE D'AMIENS TOUCHANT LA ·
CORPORATION DES ÉCRIVAINS.

Il existait à Amiens, au milieu du xvII° siècle, une corporation d'écri vains, c'est-à-dire de maîtres d'écriture et de calcul. Cette corporation n'avait pas alors, à ce qu'il paraît, de statuts réguliers, et quelques personnes donnaient des leçons sans avoir subi un examen préalable, et sans avoir fourni des certificats de bonnes vie et moeurs et de catholicité. Les maîtres écrivains réclamèrent auprès de l'échevinage contre cet état de choses, qu'ils déclaraient préjudiciable aux intérêts de la ville, et, sur leurs plaintes, les magistrats municipaux rendirent, le 4 août 1656, l'ordonnance suivante. Elle porte que les écrivains nommeront un syndic chargé de produire devant l'échevinage, à titre de renseignements, les statuts des écrivains de Paris, et que, provisoirement, pour enseigner à Amiens l'écriture et l'arithmétique, il faudra avoir obtenu des magistrats municipaux une autorisation qui sera donnée après information sur les mœurs et les sentiments religieux des candidats 1.

Deux ans plus tard, les écrivains, jugeant cette ordonnance insuffisante, demandèrent que, tout en continuant à la prendre pour règle, ils fussent mis sous le même régime que les écrivains de Paris. L'échevinage, dans sa séance du 22 février 1658, décida que les syndic el maîtres du métier iraient demander au roi des lettres patentes à cet égard, et il renouvela, en les complétant, les mesures provisoires prescrites par l'ordonnance du 4 août 1656 2.

[merged small][ocr errors][merged small]
« PreviousContinue »