Page images
PDF
EPUB

8

Quum subitò fugit ex oculis, furvisque tenebris
Induitur, trepidumque diem sol nocte recondit*.
Ast ubi turbatus nonam transiverat horam,
Consternata suo redierunt lumina mundo.
Et Christus magnâ Genitorem voce vocabat,
Hebrææ in morem linguæ : sed nescia plebes 2,
Eliam vocitare putat. Tum concitus unus,
Cogebat spongo turpi, calamoque revincto
Impressum labiis acidum potare saporem.
Cætera turba furens, tali cum voce cachinnat 3:
« Spectemus pariter, cœlo ne fortè remissus.
Elias veniat, celsâ qui sede quiescit,

4

Liberet et misero confixum stipite regem.

160

165

Tunc clamor Domini magno conamine missus, 170
Æthereis animam comitem commiscuit auris.
Scinduntur pariter sancti velamina templi,
Carbasaque in geminas partes dirupta dehiscunt,
Et tremebunda omni concussa est pondere tellus,
Dissiliuntque suo ruptæ de corpore cautes.

5

Tum veterum monumenta virûm patuere repulsis
Obicibus, vivæque animæ per membra reverse,
Et visum passæ populi, per monia latæ
Erravere urbis : sic terrent omnia mundum.
Militibus primis quatiuntur corda pavore,
Dedita qui sævæ servabant corpora pœnæ,
Et sobolem dixere Dei, Christumque fatentur.

E speculis matres miracula tanta tuentur
Omnes, obsequium Christo quæ ferre solebant.
Jam decedenti vesper succedere soli
Cœperat, et procerum solus tum justior audet

[merged small][ocr errors]

175

180

185

sens de num. Saint Matthieu ch. xxvII, v. 49: « Sine videamus an veniat Elias liberans eum. »

B << Suo ruptæ de corpore,» violemment détachées de la montagne elle-même.

6 Speculis, hauteurs, lieux élevés.

Corpus ad extremum munus deposcere Christi.
Hic ab Arimathià nomen gestabat Ioseph,
Qui quondam verbis aures præstabat lesu.
Pilatum tunc iste rogat sibi cedere membra,
Queis nuper tulerat vitam1 vis horrida pœnæ.
Concessit præses 2, et corpus fulgida lino
Texta tegunt, saxique novo componitur 3 antro.
Limen concludunt immensa volumina petræ,
E speculis servant matres, et cuncta tuentur.

3

4

190

Jamque dies rutilo complebat lumine terras,
Otia qui semper priscâ de lege jubebat :
Nulla sed immitis procerum furor otia servat.
Conveniunt, onerantque simul sic judicis aures :
« Erroris laqueos justissima pœna resolvit :
Nunc meminisse decet, quoniam planus ille solebat
Vulgari semper jactans promittere plebi,
E mortis sese tenebris ad lumina vitæ
Cum terno solis pariter remeare
Sed petimus, custos miles nova funera servet,
Ne fera discipulis furandi audacia corpus
Consurgat, turbetque recens insania plebem. »>
Et Pilatus ad hæc: « Miles permittitur, inquit:
Servate, ut vultis, corpus tellure sepultum. »
Conveniunt, saxique ingentia pondera volvunt,
Et limen signis, et saxum milite servant.

5 recursu.

Sidera jam noctis venturo cedere soli
Incipiunt, tumuli matres tum visere septum.

[blocks in formation]

195

200

205

210

brève; Horace, liv. 1, ép. XVII :
Nec semel irrisus triviis attollere curat
Fracto crure planum, licèt illi plurima manet
Lacryma, etc.

<< Remeare » pour remeaturum esse, le présent pour le futur; ce qui est assez ordinaire, lorsqu'il s'agit d'une action qui doit s'accomplir dans un court délai.

6 << Signis. » Saint Matthieu, ch. xxvu, v. 66: « Illi autem abeuntes, munierunt sepulcrum, signantes lapidem, cum custodibus. »

Concurrunt. Motus sed terram protinus omnem
Concutit, et cœlo lapsus descendit aperto
Nuntius, et saxum tumuli de limine volvit :
Illius et facies splendet, ceu fulguris ignis,
Et nivis ad speciem lucent velamina vestis.
Militibus terror sensum discluserat1 omnem,
Et jacuere simul, ceu fusa cadavera letho.
Ille sed ad matres tali cum voce profatur:

« Vestra pavor nullus quatiens nunc corda fatiget;
Nam manifesta fides sanctum vos quærere corpus,
Quod crucis in ligno scelerata insania fixit.
Surrexit Christus, æternaque lumina vitæ
Corpore cum sancto, devictâ morte, recepit.
Visere jam vobis licitum est, quòd sede sepulcri
Nulla istic jaceant fuerant quæ condita membra.
Dicite præterea celeri properoque recursu
Discipulis, Christum remeasse in luminis oras,
Inqué Galilæam lætum præcedere terram.

His dictis visisque animos perfuderat ingens
Lætitiâ attonitos stupor, ancipitique pavore:
Denique præcipiti celerantes gaudia cursu

215

220

225

230

Talia discipulis referunt, tumulumque relinquunt. 235
Ecce iteris medio clarus se ostendit lesus,
Et fidas matres blandè salvere jubebat :
Occurrunt illæ, et genibus plantisque prehensis,
Victorem lethi pavidæ venerantur lesum.

a Discluserat » est ici le synonyme de excluserat.

239

alteris» pour itineris, chemin,

Lactance, disciple d'Arnobe, embrassa le christianisme après avoir renoncé à la profession de rhéteur qu'il regardait comme indigne d'un honnête homme. Il fut le précepteur de Crispus, fils de Constantin, et tel était son désintéressement que, suivant Eusèbe, il vécut pauvre à la cour. On ignore la date de sa naissance et celle de sa mort. Le poème touchant et pathétique que nous donnons sous son nom, est assez généralement regardé comme son ouvrage ; cependant ce n'est que sous toutes réserves que nous le lui attribuons.

De beneficiis suis Christus.

Quisquis ades, mediique subis in limina templi,
Siste parum, insontemque tuo pro crimine passum
Respice me, me conde animo, me in pectore serva.
Ille ego, qui casus hominum miseratus acerbos,
Huc veni, pacis promissæ interpres, et ampla
Communis culpæ venia; hic clarissima ab alto
Reddita lux terris, hic alma salutis imago,
Hic tibi sum requies, via recta, Redemptio vera,
Vexillumque Dei, signum et memorabile fati 2.
Te propter, vitamque tuam, sum virginis alvum
Ingressus, sum factus homo, atque horrentia passus
Funera, nec requiem terrarum in finibus usquam
Inveni, sed ubique minas, sed ubique labores.
Horrida prima mihi in terris mapalia Judæ
Hospitia in partu, sociæque fuere parenti.
Hic mihi fusa dedit bruta inter inertia primùm
Arida in angustis præsepibus herba cubile.
In Phariis primos vixi regionibus annos,
Herodis regno profugus, reliquosque reversus
Judæa, semper jejunia, semper et ipsam
Pauperiem extremam, et rerum inferiora secutus,
Semper agens monitis humana salubribus almæ

« Quisquis ades. Le poète suppose que c'est Jesus-Christ lulmême qui parle.

[ocr errors]

10

15

20

tion de notre Seigneur est le gage certain.

3 « Parenti,» mère.

"

[blocks in formation]

5

25

30

35

Ingenia ad studium probitatis, aperta salubri
Plurima doctrinæ jungens miracula : quare
Impia Jerusalem 2 rabidis exercita curis
Invidiæ, sævisque odiis, et cæca furore,
Insonti est pœnis lethalibus ausa cruentam
In cruce terribili mortem mihi quærere. Quæ si
Latiùs ipse velis distinguere 3, sicque per omnes
Ire juvet gemitus, mecum et sentire dolores:
Collige consilia, insidiasque, meique nefandum
Sanguinis innocui pretium, et simulata clientis
Oscula, et insultus, et sævæ jurgia turbæ.
Verbera præterea, et promptas ad crimina linguas
Finge animo, et testes, et cæci infanda Pilati
Judicia, ingentemque humeros et fessa prementem
Terga crucem, atque graves horrenda ad funera gressus.
Nunc me, nunc verò desertum, extrema secutum
Supplicia, et dulci procul a genitrice levatum,
Vertice ad usque pedes me lustra en aspice crines 40
Sanguine concretos, et sanguinolenta sub ipsis
Colla comis, spinisque caput crudelibus haustum,
Undique diva pluens vivum super ora cruorem.
Compressos speculare oculos, et luce carentes,
Afflictasque genas; arentem suspice linguam
Felle venenatam, et pallentes funere vultus.
Cerne manus clavis fixas, tractosque lacertos,
Atque ingens lateris vulnus cerne inde fluorem
Sanguineum, fossosque pedes, artusque cruentos.

45

Flecte genu, innocuo terramque cruore madentem 50 Ore petens humili, lacrymis perfunde subortis,

1 Construisez: « semper agens gregati sunt principes sacerdotum humana ingenia monitis salu- et seniores populi in atrium prinbribus ad studium probitatis cipis sacerdotum, qui dicebatur almæ. » Caiphas, et consilium fecerunt, ut Jesum dolo tenerent et occiderent. »

2 ((

Jerusalem.» La quantité de ce mot varie chez les poètes chrétiens. Ici la première syllabe et la dernière sont longues, et les deux autres, brèves; d'autres poètes font les quatre syllabes longues. 3 << Distinguere,» démêler, considérer, examiner.

4

« Clientis,» disciple. Voyez saint Matthieu, ch. xxvi, v. 47 et suivants.

[blocks in formation]

7 « Consilia,» Saint Matthieu, ch. XXVI, v. 3 et 4: « Tunc con

« PreviousContinue »