R. est; qui te una cum sanguine de latere suo produxit, et discipulis suis iussit ut credentes baptizarentur in te, dicens, Ite, docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine Patris, et Filii, et Spiritus sancti. Hic sensum mutabis. Haec nobis praecepta servantibus, tu Deus omnipotens clemens adesto, tu benignus aspira. Tu has simplices aquas tuo ore benedicito, ut praeter naturalem emundationem, quam lavandis possunt adhibere corporibus, sint etiam purificandis mentibus efficaces. Descendat in hanc plenitudinem fontis virtus Spiritus tui, et totam 20 huius aquae substantiam regenerandi21 fecundet effectu. Hic omnium peccatorum maculae deleantur. Hic natura ad imaginem tuam condita, et ad honorem sui reformata principii, cunctis vetustatis squaloribus emundetur, ut omnis homo hoc sacramentum regenerationis ingressus in vera innocentia, nova infantia22, renascatur. Per 23 Dominum nostrum Iesum Christum Filium tuum, qui venturus est in Spiritu sancto 24 iudicare vivos et mortuos et saeculum per ignem. y Inde benedicto fonte baptizas unumquemque in ordine suo, Gerb. 252. sub has interrogationes 25 : Gerb. 87. A. Pam. 250. lxxv infra. Gerb. 253. Mur. ii. 65. Pam. 269. Credis in Deum Patrem omnipotentem 26 ? Resp. Credo. Credis et in Iesum Christum Filium eius unicum Dominum nostrum, natum et passum? Resp. Credo. Credis et in Spiritum sanctum; sanctam ecclesiam 27; remissionem peccatorum; carnis resurrectionem 28 ? Resp. Credo. Deinde per singulas vices mergis eum tertio in aqua. Postea cum ascenderit a fonte infans signatur a presbytero in cerebro de chrismate, his verbis: Deus omnipotens, Pater Domini nostri Iesu Christi, qui te regeneravit ex aqua et Spiritu sancto, quique dedit tibi remissionem omnium peccatorum, ipse te linit 29 chrismate 30 salutis in Christo Iesu Domino nostro 31 in vitam aeternam. y Resp. Amen. Deinde ab episcopo datur eis Spiritus septiformis. Ad 571 consignandum imponit eis manum in his verbis 32: Deus omnipotens, Pater Domini nostri Iesu Christi, qui Cf. lxxv regenerasti famulos tuos ex aqua et Spiritu sancto, quique infra. dedisti eis remissionem omnium peccatorum, tu Domine immitte in eos Spiritum sanctum, tuum Paraclitum, et da eis spiritum sapientiae et intellectus, spiritum consilii et fortitudinis, spiritum scientiae et pietatis; adimple eos spiritum 33 timoris Dei in nomine Domini 34 nostri Iesu Christi 35, cum quo vivis et regnas Deus semper cum Spiritu sancto, per omnia saecula saeculorum. Amen. y Postea signat eos in fronte de chrismate dicens: Resp. Amen. Pax tecum. Resp. Et cum spiritu tuo. Inde vero cum litania ascendit ad sedem suam, et dicit 36 affectum V. A. Sacr. Gall, as text. 3 12 13 in unam . ・・ infantiam Gerb. Pam. Mur.; una... 14 1 The form for the Benediction of the Font is not in S.; R. places it in the Ordo Baptisterii: and Gerbert, while he gives some details as to R., has chosen, apparently, rather to follow T. and to omit the corresponding portion of the Ordo Baptisterii. The forms in Pam., in Muratori's Gregorian Sacramentary, in A., and the partly parallel form in the Sacramentarium Gallicanum, have been employed for comparison, as well as R. and Gerbert's text. 2 et creandis novis populis Sacr. Gall. ut Gerb. Pam. Mur. A. and Sacr. Gall.; V. R. as text. Gerb. A. Pam. insert here the formula Sursum corda ... VD. . . . aeterne. R. has, as a title before D. qui invisibili, what appears to be Consecr. Fontis, and places the heading Coll. (= Collecta) before D. cuius Spiritus. deseres V.; deseris R.; Gerb. Pam. Mur. 7 V. omits ut. 8 vitii et origo virtutis Mur.; vitiis ... virtutis R.; vitiis virtutibus Gerb. Pam. A.; V. as text. 9 tuas, quae gratiae tuae V.; tuas. Gratiae tuae A.; Gerb. omits tuae; R. Pam. Mur. as text. 10 affluentis Gerb. Pam. A.; affluente R.; V. Mur. as text. 11 impetum V. (ungrammatically). renatam V. A.; R. Gerb. Pam. Mur. as text. infantia A.; V. R. as text (perhaps ungrammatically). Gerb. Pam. Mur. A. as text, and Sacr. Gall. has Sit vivis aqua, &c. fecti V.; perfecte A.; R. Gerb. Pam. Mur. as text. A. adds Per. 17 Gerb. Pam. Mur. A. omit per Deum. 18 R. inserts here cuius spiritus super te ferebatur, qui te de Paradiso manare. So also Pam. Mur.: but these differ from R. in omitting verbo before separavit in the clause preceding. 19 suavitatem inditam V. (ungrammatically); R. has suavitatem indita. 20tui, totamque Pam. Mur. Gerb. A.; V. R. as text. 21 regenerandis V. 22 verae innocentiae novam infantiam Pam. Mur. Gerb. A.; vere innocentiam novam infantiam R.; V. as text. 23 R. has only Per; Pam. ends with Qui tecum. 24 Gerb. Mur. A. omit in Spiritu sancto. 25 R. has here In ordine suo inde benedicto [fonte] baptizas unumquemque,' followed by the form Deus omnipotens. . . qui te regeneravit. The interrogations in R. are written at an earlier point of the Ordo Baptisterii and not repeated here (see note 7 on xlii supra). Pam. similarly refers to an earlier point. sub has interrogationes, so V. (probably ungrammatically). 26 R. A. Pam. add creatorem caeli et terrae; V. Gerb. as text. 27 R. Gerb. add catholicam; 28 R. adds 29 liniat Pam.; A. Pam. add catholicam, sanctorum communionem; V. as text. vitam aeternam; A. Pam. et vitam aeternam; V. as text. 16 aquae V.; R. 15 lineat V. in lxxv infra; linet R. A.; V. Gerb. Mur. as text. So chrisma V. R. A. (ungrammatically); V. in lxxv infra, Gerb. Mur. Pam. as text. 31 Gerb. Pam. Mur. omit in Christo... nostro; A. places the same words after in vitam aeternam; V. R. as text. 32 R. does not contain this form; and 33 spiritum, so 34 V. in lxxv infra Gerb. (87) Mur. Pam. A. all have it in another recension. Miss. Gall. 742. Sacr. Gall, 854. R. S. Gerb. 89. XLV. ORATIONES ET PRECES AD MISSAM IN NOCTE. Omnipotens sempiterne Deus, qui hanc sacratissimam noctem per universa mundi spatia gloria 1 Dominicae resurrectionis illustras, conserva in nova 2 familiae tuae progenie2 sanctificationis spiritum quem dedisti; ut corpore et mente renovati puram tibi animam et purum pectus semper exhibeant. Per Dominum. Deus qui hanc sacratissimam noctem gloria3 Dominicae Pam. 272. resurrectionis illustras, conserva in nova familiae tuae proMen. 74. genie adoptionis spiritum quem dedisti, ut corpore et Cf. Miss. Gall. 742. mente renovati5 puram tibi exhibeant servitutem. Per Sacr. Gall. Dominum. y 854. R. S. Gerb. 89. Men. 74. R.S.(Dom.) Gerb. 91. Secreta. Suscipe, quaesumus, Domine, et plebis tuae et tuorum hostias renatorum, ut et confessione tui nominis et baptismate renovati sempiternam beatitudinem consequantur. Per Dominum. Item alia. Suscipe, Domine, preces populi tui cum oblationibus hostiarum ut paschalibus initiata mysteriis ad aeternitatis nobis medelam, te operante, proficiant". Per Dominum. y Miss. Gall. 742. Sacr. Gall. 854. Pam. 272. R. S. Gerb. 89. VD. Et iustum est aequum et salutare. Adest enim nobis optatissimum tempus, et desideratae noctis lumen advenit. Quid enim maius vel melius inveniri poterit quam Domini resurgentis praedicare virtutem? Hic namque inferorum claustra disrumpens, clarissima nobis hodie suae resurrectionis vexilla suscepit, atque hominem, remeans1o, invidia inimici deiectum mirantibus intulit astris. O noctis istius mystica et veneranda commercia! O sanctae matris ecclesiae pia sempiterna 11 beneficia! Non vult habere 12 8 572 quod perimat, sed cupit invenire quod redimat. Exultavit Maria in sacratissimo puerperio 13. Exultat ecclesia in filiorum suorum generationis 14 specie 15. Sic fons ille beatus qui Dominico lateri circumfluxit 16 moles excepit 17 vitiorum ut his sacris altaribus vitales escas perpetua vita 18 conferat renatorum. Et ideo cum angelis. Miss. Gall. 743. 854. Gerb. 90. VD. 19 Te quidem omni tempore sed in hac potissimum s. nocte 20 gloriosius praedicare, quum Pascha nostrum immolatus est Christus. Ipse enim verus est Agnus qui abstulit Sacr. Gall. peccata mundi; qui mortem nostram moriendo destruxit, et vitam resurgendo reparavit. Propterea profusis paschalibus gaudiis totus in orbe terrarum mundus exultat. Sed et supernae virtutes atque angelicae concinunt potestates, hymnum gloriae tuae sine fine dicentes 21. y Infra actionem. Communicantes, et noctem sacratissimam celebrantes resurrectionis Domini nostri Iesu Christi secundum carnem. y Item infra actionem. * Men. 75. R. S. R. S. Gerb. 90. Hanc igitur oblationem servitutis nostrae, sed et cunctae familiae tuae quam tibi offerimus pro his quoque, quos Pam. 272. 573 regenerare dignatus es ex aqua et Spiritu sancto, tribuens Men. 74. eis remissionem omnium peccatorum, ut invenires 22 eos in Christo Iesu Domino nostro, quaesumus, Domine, placatus accipias. Pro quibus 22 maiestati tuae supplices fundimus preces, ut nomina eorum ascribi iubeas in libro viventium: diesque nostros. y 23 Postcommun. Gerb. 90. Praesta, quaesumus, omnipotens Deus, ut divino munere R. S. satiati et sacris mysteriis innovemur et moribus. [Per.] III. xii infra. Item alia. Concede, quaesumus, omnipotens Deus, ut paschalis perceptio sacramenti continuata 24 in nostris mentibus perse R. S. Gerb. 95. (Fer. iii.) Miss. Gall. 745. Pam. 275. Men. 77. See lxxviii infra. 1 gloriae V.; gloriosae Sacr. Gall.; Miss. Gall. as text. progeniem V. (ungrammatically); Miss. Gall. Sacr. Gall. as text. sae V. Sacr. Gall. Miss. Gall.; R. S. Gerb. Pam. as text. novam... progenie V.; novam progeniem R. S. Gerb.; Sacr. Gall. Pam. Men. as text. Sacr. Gall. omits renovati. Miss. Gall. Sacr. Gall. as text. ence to the position of the prayer as vixillam V.; R. S. Gerb. as text. initiatae Pam. Gerb.; V. R. S. Men. 7 Miss. Gall. inserts a clause with refer- • reportavit S2 Gerb.; V. R. S1 as text. 11 12 quia 13 sacratissimam At this point S2 inserts in margin 'et triumphato diabolo victor inclytus caelo- as text. 17 14 regenera- perpetuam vitam S2 Gerb.; V. R. as text; reading of S1 doubtful. Sacr. Gall. Gerb. Pam. Men. as text. Sacr. Gall. 22 R. S. Gerb. Pam. Men. omit ut invenires. . . nostro, and also the R. S. (in nocte.) Gerb. 89. XLVI. DOMINICUM 1 PASCHAE. Deus, qui per Unigenitum tuum aeternitatis nobis aditum, devicta morte, reserasti, da nobis, quaesumus, ut qui resurrectionis Dominicae solemnia colimus, per innovationem tui Spiritus a morte animae resurgamus. Per Gall. 858. Dominum. y 744, 750. Cf. Sacr. R. S. (Fer. iv.) Gerb. 96. Miss. Gall. 744, 752. Cf. Sacr. Gall. 858. Sacr. Gall. 860. Cf. xlv supra. S. Gerb. 92. 745- Deus, qui nos resurrectionis Dominicae annua1 solemnitate laetificas, concede propitius, ut per temporalia festa quae agimus pervenire ad gaudia aeterna mereamur. Per Dominum. y Suscipe, Domine, propitius, munera famulorum tuorum, ut confessione tui nominis et baptismate renovati, sempiternam beatitudinem consequantur. Per Dominum. VD. Te quidem omni tempore, sed in hoc praecipue die Miss. Gall. laudare, benedicere, et praedicare, quod Pascha nostrum immolatus est Christus; per quem in7 aeternam vitam filii lucis oriuntur, fidelibus regni caelestis atria reserantur, et beati Pam. 567. lege commercii divinis humana mutantur. Quia nostrorum omnium mors cruce Christi redempta est, et in resurrectione eius omnium vita resurrexit. Quem in susceptione mortalitatis Deum agnoscimus; et in divinitatis 574 gloria 11 Deum et hominem confitemur. Qui mortem nostram moriendo destruxit et vitam resurgendo restituit 12, Iesus Christus Dominus noster. Et ideo cum angelis. y Infra actionem, ut supra in nocte sancta. Sequitur |